پوست بدن

بيان مسئله
پوست بدن به عنوان وسيعترين و يکي از اولين اعضاء بدن كه در معرض گاز خردل قرار مي گيرد معمولاً بيشترين آسيب را نسبت به ساير اعضاء متحمل مي‌شود (۱). سولفورموستارد به عنوان يک عامل آلکيلان بر سلولهاي پروليفراتيو بدن مانند سلولهاي بافت پوست ، لنفوئيد و مغز استخوان تاثير ميگذارد (۲)و باعث ايجاد عوارض حاد و مزمن ميشود. از جمله عوارض حاد سولفورموستارد ميتوان به اريتم و خارش اشاره کرد و از عوارض مزمن و گاهاً مقاوم به درمان اين عامل ميتوان خشكي پوست (xerosis) و خارش مزمن را نام برد(۳و۴)که بيشتر ناشي از اثر توکسيک مستقيم عامل ميباشند. (۵)

در خصوص مكانيسم‌هاي ايجاد كننده خارش ، اگر چه مدياتورهاي دقيق ايجاد كننده آن كاملاً مشخص نيست و پاتوژتر آن روشن نمي باشد ولكن در خصوص مدياتورهاي وازواكتيو مثل هيستامين اتفاق نظر بيشتري وجود دارد كه بعنوان عامل اصلي ايجاد كننده خارش و التهاب باشد (۶) و در اين خصوص تحقيقات نشان داده است كه افزايش ريليز هيستامين از لكوسيت هاي محيطي و افزايش سطح هيستامين پلاسما و پوست در مرحله تشديد خارش و ضايعات اگزمائي پوست مشاهده گرديده است (۷) و به همين دليل آنتي هيستامين ها نيز بعنوان داروي استاندارد در پروتكل هاي درماني توصيه مي‌شود.

از طرف ديگر، كورتيكو استروئيدهاي موضعي پاسخ خوبي را در بهبود ضايعات خارش دار ايجاد کرده اند و هنوز هم جزو خط اول درمان محسوب مي‌شوند ولكن در موارد خشكي شديد پوست و خارش متعاقب آن كه گاهاً با التهاب شديد و خونريزي و آسيب هاي بافتي پوست همراه است، مصرف كورتيكو استروئيد هاي موضعي سئوال برانگيز است.(۶) بعلاوه اينکه با توجه مزمن بودن اين مشکل در جانبازان شيميايي و نياز به درمان طولاني مدت با کورتيکوستروييدها، احتمال بروز عوارض جانبي اين دارو بخصوص در نواحي پوستهاي نازکتر وجود دارد.(۸)

آنچه كه امروزه بيشتر در درمان اين ضايعات خارش دار استفاده مي‌شود آنتي هيستامين ها و بيحس كننده هاي موضعي بدليل كاهش حساسيت گيرنده هاي درد و در نتيجه كاهش خارش مي‌باشد و همينطور كورتيكواستروئيدها و نرم كننده‌ها جهت كاهش التهاب و كمتر كردن خشكي پوست مي‌باشد كه مورد توجه هستند. (۹)
از آنجا كه ضايعات خارش دار اغلب مقاوم به درمان بوده و خشكي پوست و خارش هاي مداوم زخم هاي موضعي را نيز ايجاد مي‌كند در اين حالت مصرف كورتيكواستروئيد ها و بيحس كننده هاي موضعي با پايه چرب نه تنها كمكي به درمان نمي‌كند بلكه ممكن است عوارض پوستي را به همراه داشته باشد و ضايعات را بدتر كند.

به نظر مي‌آيد كه تركيب موضعي Unna`s boot كه شامل زينك اكسيد ، كالامين ، گليسيرين و ژلاتين مي‌باشد (۱۰) احتمالاً‌ بتواند در درمان خارش ، خشكي پوست و بهبود زخم هاي ايجاد شده در اثر خارش مؤثر باشد و بتواند جايگزين مناسبي براي كورتيكواستروئيدهاي موضعي باشد . امروزه گزارشاتي در خصوص اثرات ضد خارش ترکيب زينک اکسيد ، کالامين و گليسرين که مواد موثر اين دارو هستند وجود دارد (۱۱) و برخي ديگر به طور خاص بر اثربخشي چشمگير کالامين در درمان علامتي خارش تاکيد دارند.(۱۲و۱۳و۱۴و۱۵)در ارتباط با اثر بخشي اين دارو و بخصوص اثرات مفيد اين دارو در بهبود زخم ها و بخصوص زخم هاي فشاري كه در اثر بهبود وضعيت ميكروسيركولاسيون پوستي و زير پوستي آن مي‌باشد نيز گزارشهايي وجود دارد(۱۶و۱۷). از طرفي اين تركيب بدليل داشتن گليسيرين و ژلاتين مي تواند اثرات مفيدي در خصوص برطرف كردن خشكي ناحيه خارش دار داشته باشند.

مطابق آمار موجود در حال حاضر بيش از۳۸۶۶۵۳ جانباز جنگ تحميلي در کشور ما وجود دارد که از اين بين۴۸۴۲۰ نفر از ضايعات شيميايي رنج مي‌برند. اين تعداد جانبازان شيميايي در حالي روزانه وارد دوره حاد بيماري و از دست دادن قواي خود مي‌شوند كه تا کنون فقط به تنها ۳۵۹۷۸ نفر از آنان استفاده از حق پرستاري تعلق گرفته‌است.(۱۸) با احتساب تعداد جانبازان جنگ و اضافه شدن تعداد ديگري از آزادگان به خيل جانبازان و از آنجا که اکثر اين بيماران در سنين ميانسالي و فعاليت بسر مي‌برند، لزوم توجه به مشكلات در اين بيماران بيش از پيش مطرح مي‌شود.

گاز خردل :
با وجود اينكه بشر از راه حل مشكلات بهداشتي و درماني و كنترل بيماري‌هاي عفوني درسايه پيشرفت و تمدن كمك شاياني در بقا مادي خود نموده است اما همزمان به علت داشتن خلق و خوي حيواني از ديدگاه و جنبه ديگري از اين پيشرفت بهره‌برداري كرده و همواره در فكر برنامه‌اي براي طراحي و گسترش

شيوه‌هايي بوده كه از آنها بر عليه همنوعان خود استفاده كند. يكي از اين شيوه‌ها كاربرد سلاح‌هاي شيمايي است. گازهاي شيميايي كه در ابتدا به عنوان خدمت به بشر در آزمايشگاه سنتز گرديد، بعداً تبديل به سلاح‌هاي مخرب شدند كه باعث نابودي نسل بشر مي‌گردند. به كارگيري اين گازها و مواد شيميايي در جنگ‌ها به حدود ۲ هزار سال قبل از ميلاد، قرون وسطي و عهد باستان بر‌مي‌گردد به طوري كه در آن زمان مدفوع اجسادي كه به وسيلة بيماري مسري

مي‌مردند را در چاه آب آشاميدني طرف مقابل مي‌ريختند و آنها را مسموم مي‌كردند.(۱۸) پس از آن استفاده از مواد شيمايي در جنگ جهاني اول صورت گرفت كه تلفات بسياري را ايجاد كرد. در طي هشت سال جنگ تحميلي عراق عليه ايران نيز بارها و بارها شواهد به كارگيري سلاح‌هاي شيميايي از طرف رژيم بعثي عراق بوديم كه اولين بار در سال ۱۳۵۹ بود و بيشترين مورد استفاده آن در سال ۱۳۶۶ در منطقه سردشت بود كه تلفات جاني و مالي بسياري را در برداشت و هنوز هم پس از گذشت ۱۹ سال از اتمام جنگ مسائل و مشكلات مصدومين شيميايي گريبانگير جامعه ما مي‌باشد. (۱۹)از جمله ضايعاتي كه باعث مراجعه

مصدومين شيميايي به كلينيك مي‌شود مشكلات پوستي مي‌باشد كه يکي از مهمترين آنها خارش‌ مزمن است كه واقعا براي بيماران طاقت‌فرسا مي‌باشد. خارش شايعترين احساس نامطلوبي است كه ما در پوستمان تجربه مي‌كنيم، از درد شايع‌تر است، بيشترين تشويش را ايجاد مي‌كند و درمان آن مشكل‌تر است. حس خارش مي‌تواند در اثر طيف وسيعي از اختلالات پوستي و عفونت و يا در اثر تحريك خارجي از قبيل تغيير درجة حرارت، ضربه يا قرار گرفتن در معرض

مواد زيان‌آور ايجاد شود.(۲۰) همچنين خارش مي‌تواند تظاهري از يك بيماري سيستميك باشد. اكثر واكنشهاي آلرژيك جلدي و سيستميك باعث خارش مي‌شوند و اغلب يك مشكل شديد تشخيصي ايجاد مي‌كنند.(۲۰) در سطح مولكولي، هيستامين بهترين واسطه شيميايي شناخته شدة خارش است اگرچه مواد شيميايي ديگري مثل (پاپائين، تريپسين و … ) نيز واسطه‌هاي شيميايي شناخته شدة خارش هستند(۲۰) در وسيعترين سطح، خارش مي‌تواند به عنوان يك پاسخ همسان به طيف وسيعي از تحريكات فيزيكي و شيميايي منظور شود. پوست خشك، علل متابوليك و عللي از جمله بيماري‌هاي انسدادي صفراوي اورمي، بيماري تيروئيد، پركاري پاراتيروئيد، ديابت، نقرس و بدخيمي‌ها،پارازيتوزيس، واكنش‌هاي دارويي و علل متفرقة ديگر مي‌توانند علل مهم بيماري‌هاي داخلي همراه با خارش باشند.(۲۰) هنوز تحقيقاتي در مورد درمان خارش در جانبازان شيميايي ادامه دارد و ما در اين مطالعه بر آن شديم تا تأثير داروي unna’s boot را در درمان خارش مشخص نمائيم.
تاريخچة خردل: